Ενεργός πολιτότητα: O μίτος στον «λαβύρινθο» της Ελλάδας

Ελλάδα 2019: ανεργία, κοινωνικές ανισότητες, συγκρούσεις και πλήρης διάβρωση του πολιτικού θεσμού. Ειδοποιός διαφορά των πρόσφατων εκλογικών διαδικασιών από τις παλαιότερες ήταν η μεγάλη αποχή. Στη συνείδηση των πολιτών (εκούσια ή ακούσια) η αποχή αισθητοποιεί την οργή και την αποδοκιμασία προς το πολιτικό σύστημα και τον αριβισμό που το διέπει• δίνοντας την ψευδαίσθηση ότι ως επιλογή μπορεί να ταρακουνήσει τα λιμνάζοντα ύδατα, ώστε να επέλθει στην κοινωνία η επανιεράρχηση των αξιών και η εξυγίανση του κοινωνικοπολιτικού «γίγνεσθαι».

Η αποχή, ωστόσο, συνδέεται άρρηκτα με τη στείρα άρνηση, και η άρνηση δεν αποτελεί ούτε θέση ούτε επιλογή. Αναγκαία επιλογή αποτελεί, αναμφίλεκτα, η κοινωνική υπευθυνότητα και η ενεργός πολιτότητα. Η ενεργός στάση των πολιτών απέναντι σε θέματα που σχετίζονται με τα κοινωνικά προβλήματα, την οικονομία και το περιβάλλον πιστοποιεί τη συνειδητότητα του ατόμου ότι ανήκει σε ένα σύνολο, που μόνο μέσω της δράσης μπορεί να διατηρηθεί αρραγές με απότοκο την κοινωνική εξέλιξη, ευρυθμία και ευημερία. Ο εκπαιδευτικός αυτευνουχισμός μας δεν άμβλυνε την κατά κεφαλήν πολιτιστική μας αμορφωσιά, ώστε η ενασχόλησή μας με τα κοινά να αποτελεί πρώτιστο μέλημα, όπως στην Αθήνα του Περικλή: «Μόνοι γάρ τόν τε μηδέν τῶνδε μετέχοντα οὐκ ἀπράγμονα ἀλλ’ ἀχρεῖον νομίζομεν» (γιατί είμαστε οι μόνοι, οι οποίοι, αυτόν που δεν ασχολείται με τα «κοινά» δεν τον θεωρούμε απράγμονα, φιλήσυχο, αλλά άχρηστο πολίτη).

Ποια είναι, πράγματι, τα χαρακτηριστικά του ενεργού πολίτη και του υπεύθυνου, που ως αρετές εκλείπουν από την Ελλάδα του 2019; Ο ενεργός πολίτης διεκδικεί τα δικαιώματά του στον δημόσιο χώρο, επιδιώκει τη δημόσια έκφραση, τη διατήρηση της ελευθερίας σε όλες τις μορφές της και εμφορείται από περιβαλλοντική συνείδηση. Τηρεί το κανονιστικό πλαίσιο, σέβεται τη διαφορετικότητα, προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα και παρατηρεί τα κοινωνικά δρώμενα στηλιτεύοντας κακώς κείμενα και αυθαιρεσίες. Όλα τα παραπάνω μηδενίζουν την έντονη ατομικότητα που χαρακτηρίζει τις νεώτερες κοινωνίες του «μοναχικού πλήθους», ενισχύουν τη συλλογικότητα που αποτελεί συνεκτικό κρίκο μεταξύ πολιτών και πυροδοτούν την πρόοδο και την εξέλιξη σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Στις επερχόμενες εκλογικές διαδικασίες (αυτοδιοικητικές, εθνικές, ευρωεκλογές) αποτελεί αδήριτη ανάγκη όλοι οι πολίτες να δηλώσουν το «παρών» και μέσω του «εκλέγειν» –παραμερίζοντας οποιοδήποτε ιδιοτελές συμφέρον και σκοπιμότητα• απαλλαγμένοι από τα ιδεολογήματα του μεσσιανισμού και του λαϊκισμού και τις μικροπολιτικές σκοπιμότητες– να στηρίξουν νέα πρόσωπα-πολίτες που αισθάνονται τον ρόλο του κοινωνικού λειτουργού, και όχι άτομα που αποτελούν πολιτικάντηδες παλαιάς κοπής. Η κοινωνία είναι ένας ζωντανός οργανισμός και κάθε ζωντανός οργανισμός για να επιβιώσει, οφείλει να προσαρμόζεται στις εκάστοτε συνθήκες. Οι σημερινές συνθήκες επιβάλλουν: αλήθεια, συνεργασία, διάλογο και ανιδιοτέλεια. Αν θέλουμε, λοιπόν, να «επιβιώσουμε» ας επενδύσουμε στη «δράση» και όχι στην «αντίδραση».

*Ο Χριστόφορος Διερωνίτης είναι Ιστορικός-Αρχαιολόγος, Στέλεχος Τουριστικού Οργανισμού και υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος Παπάγου-Χολαργού με την παράταξη του Ηλία Αποστολόπουλου «Μαζί για την πόλη μας»