Ψήφισμα της ΕΝΠΕ για τον Κώδικα Αυτοδιοίκησης

Υπέρ της θέσπισης και εφαρμογής κανόνων που θα διασφαλίζουν τον σαφή καταμερισμό των αρμοδιοτήτων, την θεσμική και οικονομική ενίσχυση των Περιφερειών σε όλη τη χώρα, τάχθηκαν τα μέλη της ΕΝΠΕ.

Με ψήφισμά τους, στο τέλος των εργασιών του διήμερου συνεδρίου τους τα μέλη της Ένωσης των 13 Περιφερειών, μετά από αξιολόγηση των όσων αναμένεται να προβλέπονται στο νέο Κώδικα της Αυτοδιοίκησης, ζητούν λύσεις με στόχο μία σύγχρονη, αποτελεσματική και λειτουργική αρχιτεκτονική διακυβέρνησης, που αναβαθμίζουν τον ρόλο και τις προοπτικές της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης.

Με άξονα και την ανάγκη σύγκλισης με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, τονίζουν ότι η ενίσχυση της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης δεν αποτελεί συντεχνιακό αίτημα, αλλά κρίσιμη παράμετρο για τη Δημοκρατία, την ανάπτυξη και την αποτελεσματικότητα του κράτους.

Στο σχετικό ψήφισμα, η Γενική Συνέλευση διατυπώνει τις θέσεις και τις προτάσεις της, χαράσσοντας την πορεία προς ένα ώριμο, ευρωπαϊκού τύπου σύστημα Περιφερειακής Διακυβέρνησης.

Ξεκινώντας από την έκφραση ικανοποίησης των πρωτοβουλιών του ΥΠΕΣ για την κατάρτιση του Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης,  την κωδικοποίηση του χαοτικού θεσμικού πλαισίου που τις διέπει, χαρακτηρίζουν τον Κώδικα ως ιστορική ευκαιρία για να προχωρήσουν στα επόμενα βήματα διαμόρφωσης των προϋποθέσεων για τη μετάβαση στο σύγχρονο τρόπο διακυβέρνησης.

Σημαντικά στοιχεία για την αναβάθμιση του ρόλου της Περιφερειακής διοίκησης είναι, τα εργαλεία και οι εγγυήσεις που απαιτούνται για να λειτουργήσουν οι Περιφέρειες με μεγαλύτερη θεσμική καθαρότητα, επιχειρησιακή επάρκεια και ουσιαστικό προσανατολισμό και αποτελεσματικότητα ως στις ανάγκες των πολιτών.

Σημειώνοντας ότι η Περιφερειακή Διακυβέρνηση είναι εθνική ανάγκη, οι περιφερειάρχες τονίζουν ότι έχουν ήδη αποδείξει τον κρίσιμο ρόλο τους στη χάραξη και υλοποίηση πολιτικών με αναπτυξιακό, κοινωνικό, περιβαλλοντικό και επιχειρησιακό αποτύπωμα.

Μεταξύ άλλων, στο ψήφισμα αναφέρεται ότι η Ένωση Περιφερειών Ελλάδας διαχρονικά υποστήριξε τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου που διέπει την οργάνωση και λειτουργία του Ελληνικού Κράτους, καθώς και την ανάγκη να αποκτήσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση ένα σαφέστερο, ουσιαστικότερο και λειτουργικότερο ρόλο.

Η προσέγγιση αυτή εδράζεται σε τεκμηριωμένη μελέτη των ευρωπαϊκών εξελίξεων και στη διαπίστωση ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Ευρώπη αποτελεί βασικό πυλώνα δημοκρατικής διακυβέρνησης και δημόσιων πολιτικών. Είναι χαρακτηριστικό ότι:

το 60% των δημόσιων επενδύσεων, το 30% των δημόσιων δαπανών, το 90% των δράσεων για το περιβάλλον και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, καθώς και το 60% του προϋπολογισμού και το 70% των δράσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υλοποιούνται από Περιφέρειες και Δήμους της Ευρώπης.

Επίσης, σημειώνεται πως, η αποκέντρωση μέχρι σήμερα στην ελληνική πραγματικότητα, έχει γίνει αντιληπτή ως μια μορφή απλής διαμόρφωσης του τρόπου άσκησης της κεντρικής κρατικής εξουσίας.

Ζητούμενο είναι να αποκτήσει πλέον, ως έννοια, νέα πολιτική ουσία και ανάλογο θεσμικό περιεχόμενο, το οποίο δεν θα εξαντλείται σε δομές αποκεντρωμένης λειτουργίας της κεντρικής διοίκησης αλλά θα εμπεριέχει την πραγματική άσκηση εξουσίας από δημοκρατικά νομιμοποιημένους θεσμούς που θα έχουν την ευθύνη όχι μόνο διοίκησης αλλά διακυβέρνησης σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Τοπικής Αυτονομίας, τον οποίο έχει κυρώσει η χώρα μας, αποτελεί ένα πολύτιμο και δεσμευτικό οδηγό προς την κατεύθυνση αυτή. Και οι Ελληνικές Περιφέρειες, με αιρετές Αρχές, πρέπει να αποκτήσουν αυτή την προοπτική.

Με βάση αυτές τις αρχές, η πρόταση της ΕΝΠΕ επικεντρώνεται σε πέντε κρίσιμους άξονες:

Α) Το είδος της εξουσίας που ασκούν οι Περιφέρειες

Β) Δημοκρατική νομιμοποίηση και λογοδοσία

Γ) Αρμοδιότητες

Δ) Οικονομικοί πόροι  και

Ε) Θεσμικές μεταρρυθμίσεις

Με βάση τις θέσεις αυτές, η ΕΝΠΕ, ανταποκρίνεται θετικά στην πρωτοβουλία της κυβέρνησης για την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου που διέπει την Αυτοδιοίκηση, επιδιώκοντας όχι απλώς την κωδικοποίηση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου αλλά, ταυτόχρονα, τον εμπλουτισμό του ως το βασικό πολιτικό και ρυθμιστικό πλαίσιο μιας νέας μορφής διακυβέρνησης, ακολουθώντας τα καλύτερα ευρωπαϊκά πρότυπα και έχοντας τα αναγκαία θεσμικά εργαλεία και οικονομικά μέσα που συνθέτουν την ουσία της μετάβασης από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση.

Καταλήγοντας, η ετήσια Γενική Συνέλευση της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας καλωσορίζει την πρωτοβουλία σύνταξης του Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης και:

Εγκρίνει τις παραπάνω θέσεις ως θεμελιώδες πλαίσιο για τη μεταρρύθμιση της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης.

Υποστηρίζει την ανάγκη μετάβασης σε ένα μοντέλο Περιφερειακής Διακυβέρνησης όπου οι Περιφέρειες καλούνται να λειτουργήσουν πραγματικά ως φορείς δημοκρατικά νομιμοποιημένης εξουσίας, με συγκεκριμένες εδαφικές, οικονομικές και κοινωνικές αναφορές.

Ζητά ένα πλαίσιο διοίκησης με ορθολογική διάρθρωση αρμοδιοτήτων, η άσκηση των οποίων θα υποστηρίζεται από κατάλληλα θεσμικά εργαλεία, ανθρώπινο δυναμικό και οικονομικούς πόρους.

Διεκδικεί την κατοχύρωση σταθερού συστήματος χρηματοδότησης και την παροχή ίδιων πόρων, συμπεριλαμβανομένων ανταποδοτικών τελών καθοριζόμενων από τα Περιφερειακά Συμβούλια.

Θεωρεί την παρούσα θεσμική συγκυρία ιστορική ευκαιρία για θετική απόκριση της χώρας στην πρόκληση να υιοθετήσει τα καλύτερα ευρωπαϊκά πρότυπα αποκέντρωσης.

Επιβεβαιώνει τον ρόλο των Περιφερειών ως θεματοφυλάκων των βασικών ευρωπαϊκών αρχών της επικουρικότητας, της εγγύτητας και της ενεργού συμμετοχής, που αποτελούν θεμέλιο της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και της δημοκρατικής λειτουργίας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και

Καλεί την Κυβέρνηση να διαμορφώσει, σε συνεργασία με την ΕΝΠΕ, ένα πλήρες και λειτουργικό πλαίσιο μετάβασης από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση.