Αντιμέτωποι με την αλήθεια των αριθμών και των ευθυνών τους βρέθηκαν οι δημοτικές Αρχές των δήμων του Λεκανοπεδίου, μετά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της μελέτης για τα ποσοστά ανακύκλωσης από την ΠΕΔΑ.

Συγκεκριμένα, η Περιφερειακή Ένωση Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ) παρουσίασε τη μελέτη «Ολιστικό Σχέδιο Χωριστής Συλλογής», που αποτελεί ένα στρατηγικό εργαλείο που φιλοδοξεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι δήμοι της Αττικής διαχειρίζονται τα απορρίμματά τους.

Η πρωτοβουλία της Αυτοδιοίκησης, στο πλαίσιο της εναρμόνισης με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα αποσκοπεί να δώσει στους δήμους τα μέσα, τις τεχνολογίες και τα χρηματοδοτικά εργαλεία, για αποτελεσματική ανακύκλωση.

Παρά τις όποιες προσπάθειες, το ποσοστό, κατά μέσο όρο φτάνει στην Αττική το 12 %, κατά πολύ μικρότερο από το όριο του 55% που θέτουν οι μηχανισμοί της ΕΕ.

Αν και στη μελέτη δεν προτείνονται πολιτικές στήριξης, δίνονται λύσεις πρακτικής εφαρμογής των στρατηγικών κυκλικής οικονομίας, με βάση τις δυνατότητες των δήμων.

Σε κάθε περίπτωση, όπως επισημαίνεται, βασικό συστατικό της αποτελεσματικής ανακύκλωσης δεν είναι τα μέσα και οι πόροι, αλλά η αλλαγή νοοτροπίας των πολιτών, που θα πρέπει να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στο ζήτημα της προστασίας του περιβάλλοντος και της οικονομίας.

Με ένα σχέδιο που θα προσαρμόζεται στο κοινωνικό και χωρικό προφίλ κάθε τοπικής κοινωνίας, η ΠΕΔΑ  προτείνει να αξιοποιηθεί το 85% των εσόδων από το τέλος ταφής για την ενίσχυση των δήμων

Με ένα συνολικό ποσό που ξεπερνά τα 330 εκατ. ευρώ ως το 2030, η Ένωση των Δήμων της Αττικής, θέτει τις δημοτικές Αρχές ενώπιον των ευθυνών τους, παρουσιάζοντάς τους όσα δεν έχουν καταφέρει να πράξουν ως σήμερα.

Μεταξύ των επιμέρους θεμάτων στα οποία οι περισσότεροι δήμοι υπολείπονται είναι τα σχέδια διαχείρισης, όπως το «πληρώνω όσο πετάω και η ανταποδοτική επιβράβευση όσων ασκούν ουσιαστικές πολιτικές κυκλικής οικονομίας.

Επίσης, οι συνεργασίες μεταξύ δήμων, τα αποκεντρωμένα συστήματα επεξεργασίας, η δημιουργία εσόδων από την ανακύκλωση και δημιουργία Ταμείου

και εκστρατείες ενημέρωσης των πολιτών.

Η μελέτη οργανώνεται γύρω από τέσσερις θεματικούς πυλώνες:

  1. Ανάπτυξη τοπικών συστημάτων χωριστής συλλογής, με την καθολική εφαρμογή των τεσσάρων ρευμάτων ανακύκλωσης (χαρτί, πλαστικό–μέταλλο, γυαλί, βιοαπόβλητα), με νέο δίκτυο κάδων και στόλο οχημάτων.
  1. Διαδημοτικές συνεργασίες, με τη δημιουργία κοινών πράσινων σημείων και μονάδων βιοαποβλήτων ανά Περιφερειακή Ενότητα.
  1. Αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων, με την αξιοποίηση των πόρων και από το τέλος ταφής και την σύσταση ενός Πράσινου Ταμείου Δήμων Αττικής για την στήριξη δράσεων πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης, εκπαίδευσης και την πώληση καθαρών ανακυκλώσιμων υλικών, όπως και των προϊόντων κομποστοποίησης.

Μάλιστα, η μελέτη επισημαίνει ότι κάθε τόνος απορριμμάτων που δεν οδηγείται στη Φυλή συνεπάγεται άμεση οικονομική εξοικονόμηση.

  1. Ενεργός συμμετοχή των πολιτών, με την υιοθεσία της αρχής: «Πληρώνω Όσο Πετάω (ΠΟΠ)» και τη διοργάνωση δράσεων ενημέρωσης σε σχολεία, ΚΑΠΗ και δημοτικά κέντρα.

Πέραν αυτών, η μελέτη ασκεί κριτική στο σημερινό μοντέλο του ΠΕΣΔΑ που συγκεντρώνει το βάρος της διαχείρισης στη Δυτική Αττική και ειδικά στη Φυλή, χαρακτηρίζοντάς το «περιβαλλοντικά μη βιώσιμο και κοινωνικά άδικο».

Αντί αυτού, προτείνει ένα πολυκεντρικό μοντέλο με:

«Μικρότερες, αποκεντρωμένες μονάδες επεξεργασίας, διαδημοτικές ΜΕΑ και τοπικές υποδομές που θα μειώσουν το κόστος μεταφοράς και θα ενισχύσουν την τοπική ευθύνη.»

Ζητούμενο για την επίτευξη των στόχων είναι και ο επαναπροσδιορισμός των Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων για κάθε δήμο, που δεν ανταποκρίνονται πλέον στα νέα ευρωπαϊκά πρότυπα και απαιτείται να επικαιροποιηθούν.

Στη βάση αυτή, προτείνεται κάθε δήμος να διαθέτει:

πλήρη ανάλυση ροών αποβλήτων,

μελέτες χωροθέτησης πράσινων σημείων,

ανάλυση κόστους–οφέλους των δράσεων,

και χρονοδιάγραμμα εφαρμογής με δείκτες απόδοσης.

Ψηφιακά εργαλεία, Γεωπληροφοριακά Συστήματα και Τεχνητή Νοημοσύνη.

Τέλος, δίνεται έμφαση στην καινοτομία, με την στροφή προς  την “έξυπνη διαχείριση απορριμμάτων”, για την οποία προτείνεται η χρήση:

Γεωπληροφοριακών Συστημάτων (GIS) για τη χαρτογράφηση κάδων, δρομολογίων και υποδομών,

αισθητήρων και τηλεματικής για την παρακολούθηση πληρότητας και κίνησης οχημάτων,

και αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης (AI) για την πρόβλεψη ποσοτήτων και τη βελτιστοποίηση δρομολογίων.

Επιπλέον, εισηγείται τη δημιουργία μιας Περιφερειακής Πλατφόρμας Ανοιχτών Δεδομένων Ανακύκλωσης, όπου:

οι δήμοι θα αναρτούν τακτικά στοιχεία για τις επιδόσεις τους,

οι πολίτες θα μπορούν να παρακολουθούν διαδραστικά τα αποτελέσματα,

και οι ερευνητικοί φορείς θα έχουν πρόσβαση σε δεδομένα για ανάλυση και καινοτομία.

Τέλος, η μελέτη προτείνει τη σύσταση ενός Κέντρου Καινοτομίας και Ψηφιακής Παρακολούθησης Αποβλήτωνστην ΠΕΔΑ, που θα συντονίζει τα δεδομένα όλων των δήμων και θα υποστηρίζει νέες εφαρμογές.