Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Τοπικής Αυτονομίας δεν είναι ένα κείμενο πολιτικής διακήρυξης. Είναι η θεσμική πυξίδα για κάθε ευρωπαϊκή χώρα που θέλει να διασφαλίσει ουσιαστική δημοκρατία στην πράξη – κοντά στον πολίτη. Και είναι καιρός η Ελλάδα να τον εφαρμόσει όχι τυπικά, αλλά ουσιαστικά.

Το 2025, σαράντα χρόνια μετά την υιοθέτηση του Χάρτη από το Συμβούλιο της Ευρώπης, η Ελλάδα αξιολογείται και πάλι για την εφαρμογή του. Ήδη ολοκληρώθηκε αποστολή του Κογκρέσου Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών στη χώρα μας, με επίκεντρο κρίσιμα ζητήματα: αρμοδιότητες, χρηματοδότηση, νησιωτικότητα, συμμετοχή των πολιτών και δημογραφικό. Και είναι σαφές: δεν αρκεί μια θετική έκθεση. Χρειάζεται πολιτική βούληση για βαθιές θεσμικές τομές.

Ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης, που ετοιμάζεται να κατατεθεί στη Βουλή, είναι μια μοναδική ευκαιρία. Να αρθούν επιφυλάξεις δεκαετιών απέναντι στον Χάρτη -όπως η διοικητική εποπτεία και η οικονομική ανεξαρτησία. Να ενσωματωθούν οριζόντια οι αρχές του: αυτοτέλεια, λογοδοσία, συμμετοχή, εγγύτητα. Και να υπογραφεί το Πρόσθετο Πρωτόκολλο για το δικαίωμα των πολιτών στη συμμετοχή στις τοπικές υποθέσεις.

Αν η Αυτοδιοίκηση δεν έχει ουσία, δεν έχει και μέλλον. Αν δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στους ανθρώπους της, δεν υπάρχει ούτε δημοκρατία. Και το 2025 μάς καλεί να περάσουμε από τα λόγια στα έργα.

Είμαι βέβαιος ότι το Υπουργείο Εσωτερικών και η πολιτική του ηγεσία, όπως έχουν μέχρι σήμερα οργανώσει με σοβαρότητα και διαφάνεια τη διαδικασία διαβούλευσης για τον νέο Κώδικα Αυτοδιοίκησης, θα λάβουν σοβαρά υπόψη και τις θεμελιώδεις αρχές του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας.

Η συμβολή των θεσμικών οργάνων της Αυτοδιοίκησης, της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ, υπήρξε καθοριστική για την ποιότητα του διαλόγου και την ανάδειξη των πραγματικών αναγκών των ΟΤΑ σε όλη τη χώρα.

Η Τοπική Αυτονομία δεν είναι προνόμιο των αιρετών, αλλά θεσμική εγγύηση για ισχυρές και δημοκρατικές κοινωνίες. Το 2025 μπορεί –και πρέπει– να αποτελέσει το έτος εμβάθυνσης της αποκέντρωσης, με επίκεντρο τον πολίτη και τον τόπο.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά».