Πολιτικές, πρακτικές και πρωτοβουλίες που υιοθέτησαν δήμοι της Ευρώπης με στόχο την εύρυθμη λειτουργία των πόλεων, την θωράκισή τους έναντι των απειλών της κλιματικής κρίσης, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τη διευκόλυνση της καθημερινότητας των πολιτών εξετάζουν και οι δήμοι της χώρας.

Μέσα από τις επαφές των εκπροσώπων της Αυτοδιοίκησης με τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους και τα μέλη φορέων της Αυτοδιοίκησης όπου έγινε αναταλλαγή απόψεων και δράσεων, κυρίως οι αστικοί δήμοι, επεξεργάζονται και υλοποιούν πιλοτικά δέσμες μέτρων και δράσεων για ένα ευρύ φάσμα τομέων όπου υπάρχει ανάγκη παρεμβάσεων.

Κυρίως οι αστικοί δήμοι, για τους οποίους τόσο η γεωγραφική έκταση, όσο και ο πληθυσμός δημιουργούν ιδιαίτερες ανάγκες στη διαχείριση μηχανισμών, πόρων και ανθρώπινου δυναμικού, βρίσκονται έναντι προκλήσεων, από την ποτελεσματική θωράκισή τους έναντι των φυσικών καταστροφών και τη δημιουργία υποδομών, ικανών να καλύψουν τις απαιτήσεις τους, ως και την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας κάθε μορφής και την ευαισθητοποίηση σε θέματα κοινωνικής αλληλεγγύης.

Χαρακτηριστικό των προκλήσεων που αφορούν στην εμπέδωση του αισθήματος ασφάλειας των κατοίκων είναι και η πρόσφατη απόφαση της δημοτικής Αρχής του Παρισιού να ξεκινήσει «επιθεώρηση» σε εγκαταστάσεις της όπου συγκεντρώνουν πλήθος κόσμου κάθε ηλικίας, όπως τα κολυμβητήρια και οι χώροι άθλησης και αναψυχής, μετά από καταγγελίες για την δράση ατόμων για παρενόχληση και άλλα αδικήματα.

Ως προς την αντιμετώπιση της παραβατικότητας κάθε μορφής, από αυτήν με δράστες ανηλίκους, ως και την ενδοοικογενειακή βία, η ΚΕΔΕ ως θεσμικός εκπρόσωπος των δήμων της χώρας, αλλά και οι δήμοι ξεχωριστά προχωρούν σε συνεργασίες με τα αρμόδια Υπουργία και τους επιστημονικούς φορείς της χώρας για την θέσπιση μέτρων και την ανάληψη πρωτοβουλιών με σκοπό την τάξη και την ασφάλεια των πολιτών.

Τα μέτρα που λαμβάνονται είναι πρωτίστως προληπτικκά με συμβουλευτικές ημερίδες και προστασίας των θυμάτων.

Κλιματική Κρίση

Σημαντικότατο και ενόψει αντιπυρικής περιόδου είναι και το θέμα της αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης που συνοδεύεται από ακραία, καταστροφικά καιρικά φαινόμενα και εκτεταμένες πυρκαγιές.

Δεν είναι τυχαίο ότι σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 2024 η Ευρώπη αντιμετώπισε την πιο ζεστή χρονιά και ιστορικές πλημμύρες

Συγκεκριμένα, τις πιο εκτεταμένες πλημμύρες που έχουν καταγραφεί στην περιοχή από το 2013, με το 30% των ποταμών της ηπείρου να ξεχειλίζουν αλλά και υψηλές θερμοκρασίες ρεκόρ αντιμετώπισε η Ευρώπη το 2024, σύμφωνα με έκθεση του ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου Κοπέρνικος σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό.

Από τις πλημμύρες έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 335 άνθρωποι στην Ευρώπη το 2024, ενώ επηρεάστηκαν περισσότεροι από 410.000, επεσήμαναν οι δύο οργανισμοί σε κοινή τους ανακοίνωση.

Η δυτική Ευρώπη επλήγη περισσότερο, με το 2024 να είναι η δέκατη πιο υγρή χρονιά που έχει γνωρίσει η περιοχή από το 1950, όταν ξεκίνησαν να διατηρούνται αρχεία. Οι καταιγίδες και οι πλημμύρες προκάλεσαν εξάλλου υλικές ζημιές ύψους 18 δισεκ. δολαρίων.

Πρόκειται «για τις πιο εκτεταμένες πλημμύρες» που έχει γνωρίσει η Ευρώπη «από το 2013», υπογράμμισε στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου η Σαμάνθα Μπέρτζες του Ευρωπαϊκού Κέντρου για τις Μεσοπρόθεσμες Μετεωρολογικές Προβλέψεις (ECMWF).

Οι καταστροφές αυτές σημειώθηκαν στη διάρκεια της πιο ζεστής χρονιάς που έχει γνωρίσει ο κόσμος από τότε που διατηρούνται αρχεία, και η πιο ζεστή για την Ευρώπη, και καταδεικνύουν ότι ένας πιο ζεστός πλανήτης που απορροφά περισσότερο νερό από την ατμόσφαιρα οδηγεί σε πιο βίαιες βροχοπτώσεις και πλημμύρες.

«Κάθε επιπλέον δέκατο του βαθμού που αυξάνει η θερμοκρασία έχει σημασία διότι εντείνει τους κινδύνους για τις ζωές μας, τις οικονομίες μας και για τον πλανήτη μας», υπογράμμισε η Σελέστ Σάουλο του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού.

Παρά την έκταση του κινδύνου που δημιουργείται, μόνο οι μισές ευρωπαϊκές πόλεις έχουν καταρτίσει σχέδια προσαρμογής για να αντιμετωπίσουν τα ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα, όπως οι καύσωνες και οι πλημμύρες.

Παρ’ όλα αυτά, «Πρόκειται για ενθαρρυντική πρόοδο σε σχέση με το 2018», όταν μόνο το 18% των ευρωπαϊκών πόλεων ήταν προετοιμασμένες, επισημαίνεται στην έκθεση.

Στο πλαίσιο αυτό και στην Ελλάδα, τόσο οι δήμοι, όσο και οι Περιφέρειες, συνεχίζουν τον αγώνα για την προστασία των πόλεων από φυσικές καταστροφές με ένα ευρύ πρόγραμμα διευθέτησης ρεμάτων που επί δεκαετίες είχαν μείνει χωρίς έργα, καθώς και τη βελτίωση των υποδομών προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος για ανθρώπινες απώλειες και καταστροφές.

Ιδίτερο ρόλο στην κατάρτιση του σχεδίου έργων, δράσεων και παρεμβάσεων παίζει και η επιστημονική κοινότητα που στέκεται αρωγός των προσπαθειών της Αυτοδιοίκησης,με μελέτες, εγκατάσταση σταθμών και παρατηρητηρίων και την ενημέρωση όλων των συναρμόδιων φορέων για τον πλήρη συντονισμό τους σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Ευρωπαϊκή κοινωνική συνοχή

Ο τομέας της κοινωνικής συνοχής και της εναρμόνισης με τα Ευρωπαϊκά δεδομένα αποτελούν ένανν από τους σημαντικότεους της τοπικής διακυβέρνησης, δεδομένου ότι η Αυτοδιοίκηση είνα ο θεσμός που βρίσκεται πιο κοντά στον πολίτη για την κάθε του ανάγκη.

Αν και οι κρίσεις όπως η οικονομική, η υγειονομική, αλλά προσφάτως και η ενεργειακή βρήκαν τους δήμους και τις Πεςριφέρειες στην πρώτη γραμμή να δίνουν μάχη για να κρατήσουν τις τοπικές κοινωνίες όρθιες, μέσα από την ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και την εφαρμογή οικονομικών πολιτικών που έφεραν τους ίδιους τους δήμους στο χείλος της κατάρρευσης, ο δρόμος είναι ακόμη ανηφορικός.

Το έντονο δημογραφικό πρόβλημα, η γραφειοκρατία που καθιστά την ανάπτυξη δύσκολη και χρονοβόρα, ο περιορισμός του μέσου οικογενειακού εισοδήματος, η υποστελέχωση και υποχρηματοδότηση για την στήριξη των ευάλωτων, αλλά και η έλλειψη βασικών υποδομών που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες αποτελούν στόιχημα των κατά τόπους δημοτικών και περιφερειακών Αρχών για το μέλλον των περιοχών τους.

Το πρόβλημα της λήψης επαρκών μέτρων κοινωνικού χαρακτήρα εντείνεται στους μικρούς δήμους που κινδυνεύουν με ερημοποίηση.

Όμως, το θέμα της συνοχής δεν περιορίζεται εντός των συνόρων της χώρας, δεδομένου ότι οι διεθνείς εξελίξεις βρίσκονται ψηλά στη λίστα των παραγόντων που διαμορφώνουν την γενικότερη κατάσταση.

Χαρακτηριστική της σημασίας που δίνεται από τους εκπροσώπους της Αυτοδιοίκησης και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο είναι η μεγάλη διαδήλωση στην Piazza del Popolo στη Ρώμη, στην οποία μετείχαν χιλιάδες πολίτες που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα των δημάρχων της Φλωρεντίας και της Μπολόνια, Sara Funaro και Matteo Lepore.

Στην πρωτοβουλία “Una piazza per l’Europa” (Μια πλατεία για την Ευρώπη) που διοργανώθηκε στην Piazza del Nettuno, οι συμμετέχοντες κυμάτιζαν τις σημαίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της ειρήνης, της Ουκρανίας και του ευρωπαϊκού φεντεραλιστικού κινήματος.

“Θέλουμε, ως δήμαρχοι, να φέρουμε στους δρόμους τους ανθρώπους που θέλουν να ενώσουν την Ευρώπη. Σήμερα το σημαντικό είναι ότι η κοινωνία των πολιτών βρίσκεται στην πλατεία και μοιράζεται μαζί μας κάποιες αρχές και αξίες, όπως το Σύνταγμά μας”, δήλωσε μεταξύ άλλων ο δήμαρχος της Μπολόνια.

Πράσινες Πόλεις

Την άποψη ότι «Οι πράσινες πόλεις δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα για το μέλλον και οι ΟΤΑ έχουν τον βασικό ρόλο στη μετάβαση προς ένα πιο βιώσιμο αστικό περιβάλλον εξέφρασε ο γενικός γραμματέας της ΚΕΔΕ Δημήτρης Καφαντάρης κατά την τοποθέτησή του στην διήμερη συνδιάσκεψη για τις Προτεραιότητες της Πολωνικής Προεδρίας στο Συμβούλιο της ΕΕ που πραγματοποιήθηκε στη Μεγαλόπολη.

Όπως τονίστηκε, μέσα από στοχευμένες πολιτικές, επενδύσεις σε πράσινες υποδομές και ενεργή συμμετοχή των πολιτών, μπορούν να διαμορφώσουν πόλεις φιλικές προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο»

Κοινή άποψη αποτελέι και το ότι μια πράσινη πόλη δεν αφορά απλώς την ύπαρξη πάρκων και δέντρων. Είναι ένας πολυδιάστατος σχεδιασμός που στοχεύει στη μείωση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, στην αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Βασικά χαρακτηριστικά της είναι:  Η αύξηση του αστικού πρασίνου, η προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας, η ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η προώθηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας, η ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων.

Σχετικά με το ρόλο των ΟΤΑ ο ΓΓ της ΚΕΔΕ,  υπογράμμισε ότι αποτελούν τον βασικό μοχλό για την ανάπτυξη τους, καθώς έχουν την αρμοδιότητα να σχεδιάζουν και να εφαρμόζουν περιβαλλοντικές πολιτικές, να διαχειρίζονται τοπικούς πόρους και να ευαισθητοποιούν τους πολίτες.

48η Ολομέλεια του Κογκρέσου Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του ΣτΕ

Τα κοινά τους προβλήματα και τη χάραξη στρατηγικών για την αποτελεσματική τους αντιμετώπιση έθεσαν και οι συμμετέχοντες στις εργασίες της 48ης Ολομέλειας και των επιτροπών του Κογκρέσου στο Στρασβούργο όπου συμμετείχε και η Ελληνική Αντιπροσωπεία στο Κογκρέσο Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Η Ολομέλεια ασχολήθηκε με σημαντικά θέματα, όπως η έγκριση εκθέσεων για τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών, η κατάσταση στην Ουκρανία, η διολίσθηση της δημοκρατίας στη Γεωργία, η βία κατά των γυναικών στην πολιτική, η προστασία του περιβάλλοντος και ο ρόλος των τοπικών αρχών, η οικονομική διαχείριση στις περιφέρειες, καθώς και η διαχείριση των υδάτινων πόρων σε τοπικό επίπεδο. Τα μέλη της ελληνικής αντιπροσωπείας παρενέβησαν συντονισμένα σε όλες σχεδόν τις θεματικές. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν τοποθετήσεις από τον αν. Γενικό Γραμματέα του ΣτΕ, τον Υπουργό Εσωτερικών του Λουξεμβούργου, τον Ευρωπαίο Επίτροπο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τη Μεγάλη Δούκισσα του Λουξεμβούργου σχετικά με τη βία κατά των γυναικών στην πολιτική.