Ένα πιο αυστηρό και ολοκληρωμένο πλαίσιο για τον πειθαρχικό έλεγχο των αιρετών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης εισάγει ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης, μέσω των άρθρων Ρ+2 και Ρ+62 έως Ρ+67. Κεντρικό στοιχείο της νέας ρύθμισης αποτελεί η σύσταση της Υπηρεσίας Γενικής Εποπτείας Νομιμότητας ΟΤΑ, η οποία αναλαμβάνει κρίσιμο ρόλο στον έλεγχο δημάρχων, περιφερειαρχών και όλων των αιρετών οργάνων.

Με απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών ιδρύεται αυτοτελής υπηρεσία με έδρα την Αθήνα, υπό την ονομασία «Υπηρεσία Γενικής Εποπτείας Νομιμότητας Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης», ενισχύοντας θεσμικά τον μηχανισμό εποπτείας και λογοδοσίας στην αυτοδιοίκηση.

Αρμοδιότητες

  • Έλεγχος νομιμότητας πράξεων και παραλείψεων αιρετών οργάνων.
  • Πειθαρχικός έλεγχος και επιβολή διοικητικών μέτρων έκπτωσης και αργίας.
  • Πρόταση και εισήγηση για παύση αιρετών, όπου απαιτείται.
  • Έλεγχος οργάνων διοίκησης όλων των νομικών προσώπων Δήμων και Περιφερειών.

Επικεφαλής τίθεται ο Γενικός Επόπτης Νομιμότητας ΟΤΑ, μετακλητός υπάλληλος ειδικής θέσης.

Νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης: Πότε ένας αιρετός χάνει το αξίωμά του – Έκπτωση λόγω καταδίκης

Το άρθρο Ρ+62 προβλέπει αυτόματη έκπτωση αιρετών από το αξίωμα στην περίπτωση:

  • Αυτοδίκαιης έκπτωσης
  • Τελεσίδικη απόφαση δικαστικής συμπαράστασης.
  • Αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση με παρεπόμενη ποινή αποστέρησης δημόσιας ή αυτοδιοικητικής θέσης
  • Αμετάκλητη καταδίκη για σοβαρά αδικήματα, όπως:
    -δωροδοκία, εκβίαση, κλοπή, υπεξαίρεση, απιστία, απάτη,
    -πλαστογραφία, ψευδή βεβαίωση, παραχάραξη,
    -εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, εμπορία ανθρώπων,
    -συμμετοχή σε εγκληματική ή τρομοκρατική οργάνωση,
    -νομιμοποίηση εσόδων, ναρκωτικά, λαθρεμπόριο,
    -βία κατά υπαλλήλων ή εκλογέων, παραβίαση εκλογικής νομοθεσίας,
    -παράβαση καθήκοντος με οικονομική βλάβη ή όφελος.

Διαδικασία

  • Ο Επόπτης εκδίδει διαπιστωτική πράξη έκπτωσης,
  • Κοινοποιείται στον αιρετό και στον οικείο ΟΤΑ,
  • Προσβάλλεται μόνο στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Λοιπές περιπτώσεις έκπτωσης αιρετών

Με το άρθρο Ρ+63, αιρετοί εκπίπτουν επίσης:

  • Λόγω απώλειας δημοτικότητας ή ασυμβιβάστων ιδιοτήτων.
  • Λόγω οφειλών προς τους ΟΤΑ ή το Δημόσιο.
  • Λόγω μη ορκωμοσίας.
  • Λόγω παραβίασης εκλογικών δαπανών, σύμφωνα με τον Κώδικα.

Και σε αυτές τις περιπτώσεις η έκπτωση διαπιστώνεται με πράξη του Επόπτη και κρίνεται αποκλειστικά από το ΣτΕ.

Πότε επιβάλλεται το μέτρο της αργίας

Το άρθρο Ρ+64 καθορίζει τις περιπτώσεις όπου ένας αιρετός τίθεται σε αργία:

Επιβολή αργίας

  • Τελεσίδικη καταδικαστική απόφαση για συγκεκριμένα πλημμελήματα.
  • Καταδίκη σε πρώτο βαθμό για κακούργημα.
  • Αμετάκλητη παραπομπή για κακούργημα, αν έχει επιβληθεί προσωρινή κράτηση.

Αφαίρεση της αργίας

Η αργία αίρεται αυτοδικαίως αν ο αιρετός αθωωθεί (πρωτόδικα, τελεσίδικα ή αμετάκλητα, ανάλογα με την περίπτωση).

Σε περίπτωση αποκατάστασης:

  1. Το μέτρο θεωρείται ως μη γενόμενο,
  2. καταβάλλεται αναδρομικά η αντιμισθία.

Ειδικές διαδικασίες για δημάρχους και περιφερειάρχες

Ιδιάζουσα δωσιδικία (άρθρο Ρ+65)

Δήμαρχοι και περιφερειάρχες υπάγονται σε ειδικό καθεστώς ποινικής δίκης, ενώ εξαιρούνται από συνοπτικές διαδικασίες για αδικήματα που τελούνται κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

Κατά προτεραιότητα εκδίκαση υποθέσεων αργίας (άρθρο Ρ+66)

Υποθέσεις δημάρχων και περιφερειαρχών που αφορούν αργία εκδικάζονται με απόλυτη προτεραιότητα, χωρίς αναβολές (εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων).

Παύση αιρετών: Πότε ενεργοποιείται

Το άρθρο Ρ+67 προβλέπει ότι αιρετοί μπορούν να παυθούν:

  • Για σοβαρούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, ή
  • αν δεν μπορούν να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους για λόγους υγείας.

Διαδικασία παύσης

  • Απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών,
  • Μετά από εισηγητική έκθεση του Γενικού Επόπτη,
  • Και σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου πειθαρχικού συμβουλίου.

Η ίδια διαδικασία επιτρέπει και τη διάλυση δημοτικών ή περιφερειακών συμβουλίων, οδηγώντας σε νέες εκλογές.

Οι αποφάσεις παύσης προσβάλλονται στο ΣτΕ εντός 15 ημερών.​‌‍