Χωρίς Υγειονομική φροντίδα τα… «τιμημένα γηρατειά»

Ο ρόλος των ήδη επιβαρυμένων δήμων, χωρίς πόρους, υποδομές και εξειδικευμένο προσωπικό. Οι διαχρονικές ανεπάρκειες του κεντρικού κράτους. Και τα δημογραφικά στοιχεία που δείχνουν ότι η Ελλάδα συρρικνώνεται σε χώρα γερόντων, αποτυπώνονται στην ανακοίνωση του το Σωματείο «Πνοή Ζωής».

Το σωματείο, κάνοντας έναν απολογισμό του κοινωνικού προβλήματος της φροντίδας των ηλικιωμένων, με βάση και τα οικονομικά δεδομένα που τους καθιστούν για έναν ακόμη λόγο ευάλωτους, τονίζει τις ελλείψεις του Εθνικού Συστήματος Υγείας και την επιβάρυνση των ΟΤΑ, που καλούνται να καλύψουν τα κενά της πολιτείας.

Όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή της οι άνθρωποι άνω των 75 ετών έχουν ανάγκη για συνεχή παρακολούθηση και καθημερινή υποστήριξη στο σπίτι, η οποία δεν υπάρχει επαρκώς ούτε στο δημόσιο σύστημα ούτε στην κοινότητα.

«Η υποχρηματοδότηση των νοσοκομείων, η έλλειψη ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, αλλά και η απουσία ενός ενιαίου συστήματος μακροχρόνιας φροντίδας δημιουργούν κενά που φτάνουν μέχρι την τοπική αυτοδιοίκηση.

Οι δήμοι καλούνται πλέον να αντιμετωπίζουν καθημερινά περιπτώσεις ηλικιωμένων που δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν ή να εξασφαλίσουν τη βασική ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη.

Μπροστά σε αυτήν την ανάγκη, οι κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων και τα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι», ΚΑΠΗ και ΚΗΦΗ λειτουργούν εδώ και χρόνια ως άτυπο «δίχτυ ασφαλείας». Όμως, η ζήτηση αυξάνεται εκρηκτικά.

Αποτέλεσμα είναι, πολλοί δήμοι να διαχειρίζονται πλέον εκατοντάδες αιτήματα υποστήριξης ηλικιωμένων, χωρίς επαρκές προσωπικό ή σταθερή χρηματοδότηση.

Επιπλέον, τα προγράμματα αυτά στηρίζονται σε εργαζόμενους που συχνά απασχολούνται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, γεγονός που δυσχεραίνει τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.

Η μεταφορά ευθυνών χωρίς ανάλογους πόρους μετατρέπει την Τοπική αυτοδιοίκηση σε «τελευταίο ανάχωμα» της κοινωνικής συνοχής.

Το πρόβλημα μεγεθύνεται κυρίως στους νησιωτικούς και ορεινούς δήμου που αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε ιατρικό προσωπικό και υποδομές, με αποτέλεσμα η φροντίδα των ηλικιωμένων να εξαρτάται κυριολεκτικά από την καλή θέληση των τοπικών κοινωνικών λειτουργών και εθελοντών.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, το ελληνικό σύστημα παραμένει προσανατολισμένο στη νοσοκομειακή φροντίδα και όχι στην πρόληψη και την υποστήριξη εντός της κοινότητας.

Έτσι, οι ηλικιωμένοι φτάνουν στα επείγοντα με οξέα προβλήματα, ενώ θα μπορούσαν να έχουν αποφύγει την επιδείνωση εάν υπήρχαν τοπικές δομές παρακολούθησης, κατ’ οίκον φροντίδας και αποκατάστασης.

Με βάση αυτά τα στοιχεία, η «Πνοή Ζωής» ζητά τη δημιουργία ολοκληρωμένου συστήματος μακροχρόνιας φροντίδας, που θα συνδυάζει υπηρεσίες υγείας, κοινωνικής μέριμνας και στήριξης των φροντιστών.

Επίσης σημειώνεται ότι ένα τέτοιο σύστημα δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς τον ενεργό ρόλο των δήμων, οι οποίοι γνωρίζουν τις ανάγκες των τοπικών πληθυσμών καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο φορέα.

Παράλληλα, εκτιμάται πως η ψηφιακή μετάβαση στην υγεία έχει δημιουργήσει νέες ανισότητες, αφού οι ηλεκτρονικές συνταγές, τα ψηφιακά ραντεβού και οι τηλεϊατρικές υπηρεσίες συχνά αποκλείουν τους ηλικιωμένους που δεν έχουν πρόσβαση ή δεξιότητες.

Και σε αυτήν την περίπτωση, ο ρόλος των δήμων είναι καθοριστικός: μέσα από τα ΚΕΠ, τα ΚΑΠΗ και τα Κέντρα Κοινότητας μπορούν να λειτουργήσουν ως “ψηφιακές γέφυρες”, βοηθώντας τους πολίτες τρίτης ηλικίας να μη μείνουν εκτός συστήματος.

Για την αποτελεσματική ανταπόκριση των υπηρεσιών τους και την υλοποίηση των κοινωνικών τους προγραμμάτων, οι δήμοι ζητούν:

Ενίσχυση των κοινωνικών δομών με μόνιμο προσωπικό και σταθερή χρηματοδότηση.

Συνεργασία με τις ΥΠΕ και τα Κέντρα Υγείας για τη δημιουργία διεπιστημονικών ομάδων φροντίδας (νοσηλευτές, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, φυσικοθεραπευτές).

Ανάπτυξη Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων σε κάθε δημοτική ενότητα, για πρόληψη απομόνωσης και υποστήριξη οικογενειακών φροντιστών.

Δείκτες κοινωνικής υγείας σε επίπεδο δήμου για τη συστηματική καταγραφή αναγκών και την αξιολόγηση πολιτικών.

Χρηματοδοτικά εργαλεία από το νέο ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης για έργα μακροχρόνιας φροντίδας και ψηφιακής ένταξης.

Όπως έχει κατ’ επανάληψη τονιστεί και από τους εκπροσώπους της Αυτοδιοίκησης, οι δήμοι μπορούν να είναι ο πυρήνας αυτής της αλλαγής — αρκεί να τους δοθούν τα εργαλεία και η εμπιστοσύνη που αξίζουν.